Prezydent Tychów z absolutorium za 2020 rok.

 


Na czwartkowej (27 maja) sesji Rady Miasta Tychy radni większością głosów (21 za, 3 radnych wstrzymało się od głosu) przyjęli sprawozdanie z wykonania budżetu za 2020 rok. Radni udzielili także absolutorium Prezydentowi Miasta Tychy za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku.

– Realizacja budżetu miasta w 2020 r. w związku pandemią COVID-19 była bardzo dużym wyzwaniem. Ogłoszony w marcu stan epidemii negatywnie wpłynął na wiele sfer przede wszystkim na gospodarkę – ogłoszony lock down przy pierwszej i drugiej fali zachorowań spowodował problemy finansowe przedsiębiorstw, co przełożyło się również na wzrost bezrobocia. Duże utrudnienia dotknęły także sferę oświaty, kultury i sportu – zamknięto placówki oświatowe, obiekty sportowe i kultury, odwoływano imprezy. Na bieżąco monitorowaliśmy sytuację finansową naszego miasta, a niepewna sytuacja gospodarcza była dużym ograniczeniem przy planowaniu kolejnych kroków, jeśli chodzi o dostosowanie budżetu do pandemicznych realiów – tymi słowami rozpoczął swoje wystąpienie na sesji Rady Miasta Tychy – Andrzej Dziuba – Prezydent Tychów. 

Pandemia miała dwojakie skutki jeśli chodzi o budżet:

  • z jednej strony spowodowała utratę dochodów – ubytek wystąpił przede wszystkim w udziałach w podatkach PIT i CIT, gdzie wpływy były o 12 mln zł niższe niż w 2019 r. (Spadek dochodów z tych tytułów był pierwszym takim przypadkiem od 11 lat czyli od 2009 roku). Biorąc pod uwagę fakt, iż w ostatnich 5 latach notowano coroczne wzrosty średnio o 9% czyli o ok. 18 mln zł rocznie, łączny ubytek dochodów z PIT i CIT, uwzględniający również zmiany w prawie podatkowym wprowadzone w II półroczu 2019 r., należałoby szacować na ok. 30 mln zł. Ucierpiały również dochody z najmu obiektów i pomieszczeń, z biletów wstępu do obiektów sportowych czy z opłat parkingowych,
  • z drugiej strony pandemia wywołała konieczność poniesienia wydatków wcześniej nieplanowanych – zakupu środków ochrony osobistej, sprzętu medycznego, sprzętu do pracy zdalnej itp. Łącznie na cele związane z szeroko rozumianym przeciwdziałaniem COVID-19 gmina wydała 19,6 mln zł, przy czym ze środków własnych 2,2 mln zł.

– Mimo tak trudnej sytuacji społeczno – gospodarczej wykonanie budżetu miasta przebiegło bez większych zakłóceń, a zdecydowaną większość remontów i inwestycji zakończono zgodnie z planowanym terminem – dodaje prezydent Dziuba.

Wykonanie budżetu miasta Tychy za 2020 r.

W 2020 r. dochody budżetu miasta zrealizowane zostały w kwocie 985,3 mln zł, czyli o 4,2 mln zł wyżej niż zaplanowano.

Wydatki budżetu miasta wykonano w wysokości 975,6 mln zł tj. o 48,4 mln zł niżej w stosunku do planu.

W związku z powyższym zamiast planowanego deficytu w kwocie 42,9 mln zł miasto zamknęło rok nadwyżką wynoszącą 9,7 mln zł.

– Ten iluzorycznie dobry wynik budżetu spowodowany był wpływem środków z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w kwocie 40,3 mln zł. Środki te stanowiące pomoc państwa w celu przeciwdziałania skutkom pandemii COVID-19 wpłynęły na konto miasta we wrześniu i grudniu 2020 r. W roku ubiegłym wykorzystaliśmy z tej puli 10,5 mln zł, co oznacza, że pozostałe 30 mln zł wpłynęło na dodatni wynik finansowy 2020 r. Środki te wykorzystamy na inwestycje w roku bieżącym – mówi Urszula Dryka – Skarbnik Miasta Tychy.    

Jeśli chodzi o niewykonanie wydatków to wyniosło ono 48,4 mln zł i dotyczyło: działalności bieżącej (41,2 mln zł) oraz działalności majątkowej (7,1 mln zł). To niewykonanie wydatków, w szczególności w zakresie wydatków bieżących, to również efekt sytuacji pandemicznej – zamknięcia szkół, odwołania wyjazdów uczniów w ramach projektów unijnych, odwołania imprez sportowych i kulturalnych, wydłużenia procedur administracyjnych (uzyskania zgód, pozwoleń itp.). Nie są to oszczędności, większość niewykonanych wydatków jest tylko odroczona w czasie (realizacja projektów unijnych, wypłaty odszkodowań za grunty przejęte pod inwestycje) lub łączy się z obniżonymi dochodami (wyżywienie w oświacie).

Nadwyżka operacyjna w latach 2017 – 2020 (w mln zł)

To nadwyżka operacyjna pokazuje, ile miasto może przeznaczyć na inwestycje lub spłatę wcześniej zaciągniętych kredytów i pożyczek. Im jej poziom wyższy tym można prowadzić bardziej ekspansywną politykę inwestycyjną. Nadwyżka operacyjna miasta w latach 2017 – 2019 osiągała poziom średnio 95 mln zł natomiast w 2020 r. spadła o ponad 25% do poziomu 70 mln zł. W roku 2021 dojdzie do kontynuacji tego negatywnego trendu. Urząd miasta szacuje, że nadwyżka w 2021 r. wyniesie ok. 30-40 mln zł, co jest wynikiem z jednej strony spowolnienia dynamiki wzrostu dochodów z PIT, a drugiej strony rosnących wydatków bieżących związanych ze wzrostem cen czy wzrostem pensji minimalnej itp.

Dynamika dochodów w latach 2017 – 2020 (w mln zł)                                               

Dochody ogółem w 2020 roku wzrosły w stosunku do ubiegłego roku o 8,3% czyli o 75,9 mln zł. Jednak na taki wzrost dochodów wpłynęły głównie dwa czynniki:

  • zmiana zasad wypłaty świadczeń w ramach programu „Rodzina 500+”, zgodnie z którą od 1 lipca 2019 roku świadczenie 500+ przysługuje na każde dziecko do ukończenia 18 roku życia, bez względu na dochód osiągany przez rodzinę. W efekcie na realizację programu w 2020 roku otrzymaliśmy dotację z budżetu państwa o 37,2 mln zł wyższą niż w 2019 roku,
  • wpływy uzyskane przez miasto na realizację zadań mających na celu przeciwdziałanie skutkom COVID-19. Łącznie z tego tytułu miasto otrzymało 47,8 mln zł. Oprócz środków z RFIL były to dotacje z budżetu państwa i z Górnośląsko – Zagłębiowskiej Metropolii przeznaczone dla spółki MEGREZ m.in. na zakup aparatury i sprzętu medycznego oraz środki z części oświatowej subwencji (tzw. 500+ dla nauczycieli) przeznaczone na zakup komputerów.

Jednak zupełnie inaczej sytuacja wygląda jeśli spojrzymy na dynamikę dochodów własnych czyli dochodów z wyłączeniem subwencji i dotacji z budżetu państwa, środków unijnych i innych środków zewnętrznych. Są to dochody, o których przeznaczeniu możemy sami decydować. Dochody te w ubiegłym roku spadły poniżej poziomu roku 2018. Jest to skutek zarówno pandemii jak i zmian wprowadzonych w prawie. Zaobserwować można zmniejszający się co roku procentowy udział dochodów własnych miasta w dochodach ogółem – w 2017r. wyniósł on 59%, a w roku ubiegłym już tylko 48%. Pokazuje to wyraźnie ciągłe ograniczanie samodzielności finansowej samorządu.

Wpływy z tytułu udziału w podatku PIT i CIT (w mln zł)

Wpływy z podatków dochodowych (PIT i CIT) stanowią podstawowe źródło dochodów miasta warunkujących jego sytuację finansową. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest uzależniony przede wszystkim od poziomu bezrobocia, wzrostu średniej płacy oraz polityki fiskalnej państwa w tym zakresie.

Pomimo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia (o 5,1%) i płacy minimalnej (o 15,6%) dochody z tytułu udziału w PIT były niższe w stosunku do roku 2019 o 2,1% tj. o 4,9 mln zł.

Głównym powodem takiej sytuacji są zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzone w drugim półroczu 2019 roku, zwolnienie z podatku dochodowego osób poniżej 26 roku życia, a od października 2019 roku obniżenie stawki podatkowej dla pierwszego progu podatkowego z 18 do 17 procent oraz podwyższenie kwoty kosztów uzyskania przychodów. Ponadto negatywnie zadziałał ogłoszony w marcu stan epidemii COVID-19 oraz następujący po nim lockdown gospodarki, co spowodowało wzrost bezrobocia (w Tychach stopa bezrobocia wzrosła o 1,0 punkt procentowy w stosunku do grudnia 2019r. tj. z 2,0% do 3,0%).

Duży spadek odnotowano również w podatku dochodowym od osób prawnych Wyniósł on aż 24%, co skutkowało wpływami niższymi o 7 mln zł.

Wpływy z podatków i opłat (w mln zł)

W 2020 roku dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych zasiliły budżet miasta kwotą 186,4 mln zł i były niższe od wykonania 2019 roku o 1 mln zł. Najistotniejszą rolę w tej grupie dochodów odgrywa podatek od nieruchomości. Dochody z podatku od nieruchomości wyniosły w ubiegłym roku  112,5 mln zł i utrzymały się na poziomie roku 2019.

Środki bezzwrotne otrzymane ze źródeł zewnętrznych (w mln zł)

– Na przestrzeni ostatnich czterech lat pozyskaliśmy łącznie ponad 320 mln zł z bezzwrotnych środków zewnętrznych. Pochodziły one przede wszystkim z budżetu Unii Europejskiej – 223 mln zł, z tego na zadania inwestycyjne 199 mln zł – mówi Andrzej Dziuba – Prezydent Tychów.

Największą część stanowiły środki unijne na zakup nowoczesnego taboru komunikacyjnego (65 mln zł) oraz na budowę bezkolizyjnego węzła drogowego w rejonie ul. Turyńskiej i ul. Oświęcimskiej wraz z przebudową ul. Oświęcimskiej (9 mln zł). Spośród pozostałych bezzwrotnych środków zewnętrznych 40 mln zł stanowiły środki z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych pochodzące z Funduszu Przeciwdziałania COViD-19.  Przeznaczone one zostały na dofinansowanie realizacji: Inteligentnego Systemu Zarządzania i Sterowania Ruchem, budowy stadionu lekkoatletycznego, rozbudowy ul. Dzwonkowej i Morelowej,

przebudowy i rozbudowy budynku byłej szkoły na budynek mieszkalny wielorodzinny w Urbanowicach, termomodernizacji budynku wielorodzinnego przy ul. Katowickiej 145 wraz z adaptacją lokalu usługowego na cele mieszkaniowe oraz termomodernizacji i rozbudowy Zespołu Szkolno – Przedszkolnego nr 3 w Tychach.

Wydatki miasta ogółem (w mln zł)

W 2020 roku wydatki ogółem budżetu miasta Tychy zostały zrealizowane w wysokości 975,6 mln zł, z czego wydatki bieżące wyniosły 771,6 mln zł, zaś wydatki majątkowe 204 mln zł.

W strukturze wydatków bieżących, jak co roku, największy udział mają środki wykorzystane na oświatę (285,1 mln zł, tj. o 22,7 mln zł więcej niż przed rokiem) i wychowanie oraz rodzinę i pomoc społeczną (216,9 mln zł tj. o 40,6 mln zł więcej niż rok wcześniej). Stanowią one łącznie prawie  wszystkich wydatków bieżących. W ubiegłym roku na trzecim miejscu jeśli chodzi o wielkość wydatków bieżących znalazły się środki przeznaczone łącznie na gospodarkę komunalną, mieszkaniową i usługi, na które przeznaczono 8% wydatków bieżących tj. 59,6 mln zł (największe środki wydatkowano na system gospodarki odpadami komunalnymi – 29,8 mln zł przy uzyskanych dochodach z opłat w wysokości 29,7 mln zł).  Na poziomie od 4% do 7% wydatków bieżących kształtują się wydatki na kulturę fizyczną, kulturę i sztukę, a także administrację, transport zbiorowy oraz utrzymanie dróg.

Na przestrzeni ostatnich 4 lat na remonty, bieżące naprawy i konserwacje wydatkowano łącznie prawie 110 mln zł. Priorytetem – tak jak to było w latach ubiegłych – były remonty dróg wraz z oświetleniem, na które wydatkowano 14,1 mln zł. Na remonty placówek oświatowo-wychowawczych wydatkowano 2,6 mln zł.

Wydatki majątkowe w latach 2018-2020 (w mln zł)

Wydatki majątkowe w 2020 roku zamknęły się kwotą 204 mln zł. Był to drugi rok z rzędu, w którym przekroczyły one poziom 200 mln zł. Plan roczny został wykonany na poziomie 96,6%. Poniesione wydatki majątkowe stanowiły 21% wydatków ogółem miasta, co oznacza, że co 5-ta złotówka wydatkowana w ubiegłym roku przeznaczona została na inwestycje. Tak wysoki poziom inwestycji nie byłby możliwy bez pozyskania środków zewnętrznych i to zarówno tych zwrotnych, jak kredyt z EBI, pożyczki z NFOŚiGW i WFOŚiGW, jak i bezzwrotnych takich jak: środki unijne, z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych czy z GZM-u. Łącznie ze środków zewnętrznych sfinansowano 73% ogółu wydatków majątkowych.

– Największe nakłady poniesiono na inwestycje w transport publiczny oraz drogi wraz z oświetleniem. Stanowiły one łącznie ponad 60% wszystkich wydatków inwestycyjnych. W granicach 8-9% ogółu wydatków majątkowych wyniosły nakłady na kulturę fizyczną, gospodarkę mieszkaniową oraz ochronę zdrowia – dodaje Andrzej Dziuba.

W ramach inwestycji w transport publiczny środki w wysokości 87,7 mln zł w całości przeznaczono na zadanie pn. „Zakup nowoczesnego taboru autobusowego z napędem ekologicznym na potrzeby rozwoju transportu publicznego w podregionie tyskim” realizowanego przez miejskie spółki PKM i TLT przy współudziale środków unijnych. Łączna wartość inwestycji wynosi 130 mln zł, z czego dofinansowanie ze środków unijnych to 100 mln zł.

Na realizację inwestycji drogowych wraz z oświetleniem wydatkowano łącznie ponad 36 mln zł. Największe nakłady (ponad 19 mln zł), dotyczyły dokończenia budowy bezkolizyjnego węzła drogowego w rejonie ul. Turyńskiej i ul. Oświęcimskiej wraz z przebudową ul. Oświęcimskiej.

Na inwestycje związane z kulturą fizyczną w ubiegłym roku wydatkowano 18,1 mln zł. Największe środki tj. 13,7 mln zł przeznaczono na dokończenie budowy stadionu lekkoatletycznego. Łączny koszt zadania wyniósł 25,4 mln zł, z czego 7,2 mln zł pochodziło ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, a kolejne 6 mln zł z dofinansowania Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej.

Kolejną pozycję zajmują inwestycje w gospodarkę mieszkaniową. Na ten cel w ubiegłym roku wydatkowano 17,2 mln zł.

-Na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce Tyskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. wyasygnowaliśmy z budżetu miasta 10,2 mln zł. Środki zostały przeznaczone na dokończenie budowy budynku mieszkalnego wielorodzinnego przy ul. de Gaulle’a (3,2 mln zł) – powstały 23 mieszkania i garaż podziemny oraz na rozpoczęcie budowy 3 budynków przy al. Bielskiej (7 mln zł). W ramach tej inwestycji powstanie 91 lokali mieszkalnych, przestrzeń usługowa na poziomie parteru oraz garaż podziemny na 131 miejsc parkingowych – mówi Andrzej Dziuba.

Planowany termin zakończenia zadania to IV kwartał 2022r. Całość kosztować będzie 27,8 mln zł brutto, z czego miasto przekaże do spółki w latach 2020-2022 łącznie prawie 20 mln zł. Kolejnym zadaniem w tej grupie wydatków była termomodernizacja wraz modernizacją 10 budynków mieszkalnych wielorodzinnych w dzielnicy Osada przy ul. Katowickiej. W ubiegłym roku na ten cel gmina wydała 4 mln zł.

W ramach inwestycji w ochronę zdrowia całość środków tj. 16,4 mln zł przekazano do spółki Megrez prowadzącej szpital wojewódzki. Spółce przekazano 12,9 mln zł z przeznaczeniem na przebudowę Oddziału Ginekologiczno-Położniczego i Oddziału Neonatologicznego, wymianę kanałów wentylacyjnych w budynku bloku łóżkowego, malowanie pomieszczeń i wymianę poziomów instalacyjnych oraz wkład własny w realizację projektu pn. „Poprawa efektywności energetycznej budynków podmiotu leczniczego Megrez Sp. z o.o. z wykorzystaniem instalacji OZE”. Pozostałe 3,5 mln zł pochodzące z budżetu państwa (1,5 mln zł) i od GZM-u (2 mln zł) przekazano w formie dotacji na realizację zadań związanych z zapobieganiem i przeciwdziałaniem COVID-19. Sfinansowano przebudowę pomieszczeń szpitala oraz zakupiono sprzęt i aparaturę medyczną m.in. 8 respiratorów, ramię RTG, przewoźne USG, defibrylator, 3 łóżka intensywnej terapii.

Na inwestycje z zakresu oświaty wydano w ubiegłym roku 1,4 mln zł.  

– Kwota może nie jest imponująca biorąc pod uwagę nakłady w ostatnich latach, ale wynika z faktu, że część dużych kapitałochłonnych zadań, takich jak termomodernizacje i modernizacje placówek oświatowych współfinansowane ze środków zewnętrznych, zakończyła się w 2019 roku, a kolejne rozpoczęły się dopiero w roku bieżącym. Udało się jednak wykonać prace w Przedszkolu nr 1 przy ul. Myśliwskiej w zakresie docieplenia ścian zewnętrznych oraz wymiany źródła ciepła (355 tys. zł), wybudować plac zabaw na terenie Przedszkola nr 17 przy ul. Tołstoja (304 tys. zł) oraz ponieść wydatki na budowę bieżni, skoczni i stref street workout na terenie I Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Korczaka i Szkoły Podstawowej nr 35 przy al. Piłsudskiego (463 tys. zł) – mówił na sesji prezydent miasta.

W ramach pozostałych wydatków majątkowych największe nakłady poniesiono na adaptację obiektu w Kobiórze przy ul. Promnickiej na potrzeby domu opieki społecznej (7,7 mln zł). Łączna wartość inwestycji wynosi 10,4 mln zł.  Zakończenie zadania zaplanowano na lipiec 2021roku. Podstawowym zadaniem domu będzie zapewnienie całodobowej opieki oraz zaspokojenie niezbędnych potrzeb bytowych, opiekuńczych, wspomagających i zdrowotnych jego przyszłych mieszkańców. Znajdzie się tu miejsce dla co najmniej 60 osób.

Indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia

Maksymalna dopuszczalna wartość wskaźnika wyliczana w oparciu o osiągniętą przez miasto w poprzednich trzech latach nadwyżkę operacyjną wyniosła dla Tychów w 2020 r. 16,9%. Natomiast osiągnięty indywidualny wskaźnik obsługi zadłużenia wynikający ze spłacanych w danym roku pożyczek, kredytów oraz wykupionych obligacji wraz z odsetkami wyniósł 6,5%.

Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta za 2020 rok otrzymało pozytywną opinię Regionalnej Izby Obrachunkowej oraz Komisji Rewizyjnej Rady Miasta.


Źródło : http://umtychy.pl/