To jest sztuka – Najdroższe słoneczniki świata. Vincent van Gogh.

Znasz te obrazy. Znasz życie pełne burz i niepowodzeń. I „Słoneczniki”. Jeden z najbardziej znanych obrazów świata. Zobaczmy to jeszcze raz! Wejdźmy w sztukę, która przenika serca i umysły. Spójrzmy na nią na nowo. Opowiedzmy o życiu wielkiego artysty. Co dziś jest prawdą a co mitem? Zabierzemy Was w podróż w kolorze żółtym i niebieskim.

VINCENT VAN GOGH (1853—1890)

Urodzony w Groot-Zundert w Holandii. Był synem pastora. Studiował teologię, następnie prowadził działalność misjonarską wśród górników w Brabancji. Zawód malarza obrał mając lat 27.
Twórczość artystyczna van Gogha zamyka się w latach 1880—1890. Przez pierwsze sześć lat artysta przebywa w Belgii i Holandii. Sztuka jego kształtuje się w nawiązaniu do tradycji realistycznego malarstwa holenderskiego i pod wpływem współczesnej szkoły holenderskiej. (Mauve, Israels). Wyróżnia ją skłonność do ekspresyjnej deformacji. Właściwy rozkwit talentu van Gogha dokonuje się w zetknięciu z drzeworytem japońskim, współczesnym malarstwem francuskim i klimatem południowej Francji. Toteż indywidualny styl artysty wraz z charakterystyczną fakturą ukształtował się w ciągu czterech ostatnich lat życia spędzonych we Francji.

W publikacjach poświęconych van Goghowi ustalił się podział twórczości z tych lat (1886—1890) na cztery okresy, odpowiadające kolejnym etapom pracy artystycznej, a zarazem kolejnym miejscom zamieszkania artysty.
Pobyt w Paryżu, luty 1886 — luty 1888, kiedy w zetknięciu ze starszym i młodszym pokoleniem impresjonistów van Gogh rozjaśnia paletę, przyjmuje zasadę czystego koloru i impresjonistyczną fakturę, ulega na pewien czas wpływowi neoimpresjonizmu Seurata i wreszcie wraz z Emilem Bernard i Gauguinem zaczyna poszukiwać wyjścia poza impresjonizm. Pobyt w Arles, luty 1888 — maj 1889, kiedy artysta, znajdując podnietę w południowym klimacie i pejzażu, kształtuje własną drogę twórczą. Jest nią bezpośrednie wyrażanie uczuć poprzez kolor, intensyfikacja koloru kładzionego w większych płaszczyznach, pewne uproszczenie formy. Van Gogli maluje jednak zawsze z natury i odrzuca dekoracyjne koncepcje Gauguina, z którym blisko współpracuje przez dwa miesiące. Pobyt w szpitalu w Saint-Rémy, maj 1889 — maj 1890, oraz pobyt w Auvers u dra Gachet, koniec maja — koniec lipca 1890. W tym czasie wraz z pogłębianiem się ekspresyjnych założeń twórczości i pogarszaniem się stanu zdrowia artysty wzrasta napięcie sugestywnego koloru, a elementy ruchu i niepokoju nadają obrazom wyraz dramatyczny.

Jedynym źródłem pisanym dla poznania poglądów artystycznych van Gogha jest jego, bardzo zresztą obfita, korespondencja. Najwięcej materiału zawiera wieloletnia, systematycznie prowadzona korespondencja z młodszym bratem Théo, który od początku wierzył w talent Vincenta i doceniał go. W latach pobytu we Francji opieka i pomoc finansowa lepiej sytuowanego brata były niemal jedynym oparciem artysty. W listach swych formułuje on poglądy na malarstwo dawne i współczesne, własne założenia estetyczne, plany twórcze, opisuje i ocenia obrazy, nad którymi pracuje. Równie interesujące, choć mniej znane, są jego listy do Emila Bernard i do siostry Wilhelminy, z których pochodzą opublikowane tu fragmenty.

Prowadzenie: Katarzyna Czapla-Durska