Koncert Wielkopostny „Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu” w kościele bł. Karoliny Kózkówny.

W programie:
Joseph Haydn „Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu” Hob. XX/1A (wersja orkiestrowa)

Ewangelie przekazują siedem wypowiedzi Jezusa umierającego na Krzyżu (nazywanych umownie „siedmioma słowami”) – te szczególnie ważne dla chrześcijan przekazy były często tematem rozważań teologów, motywem homilii, a także ­ muzycznych opracowań. Joseph Haydn napisał „Siedem ostatnich słów” w 1786 r. na pełną orkiestrę. Oratorium to ma formę cyklu siedmiu sonat instrumentalnych, poprzedzonych introdukcją i zwieńczonych brawurowym Il Terremoto (obrazującym trzęsienie ziemi i zmartwychwstanie). Każdą z sonat zapowiada tekst zaczerpnięty z Ewangelii – słowa Chrystusa wypowiedziane przed śmiercią.
1 – „Ojcze przebacz im, bo nie wiedzą co czynią!”
2 – „Zaprawdę, powiadam ci: Dziś ze mną będziesz w raju”
3 – „Niewiasto, oto syn Twój. Oto Matka twoja”
4 – „Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?”
5 – „Pragnę”
6 – „Wykonało się!”
7 – „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego”.

Kompozycja wykonana po raz pierwszy w Kadyksie w Wielki Piątek 1787 r. cieszyła się potem takim uznaniem, że powstały kolejne jej wersje – wokalna, kwartetowa i fortepianowa. Sam Haydn po kilkunastu latach tak o tym wspominał:

Mury, okna i kolumny katedry były pokryte czarną tkaniną, wielka lampa wisiała w centrum oświetlając mistyczną ciemność. O północy drzwi katedry zostały zamknięte i orkiestra zaczęła grać. Biskup stanął za pulpitem, wypowiedział pierwszą z fraz (słowo „words” zostało źle przetłumaczone z niemieckiego i powinno oznaczać frazę) z komentarzem, opadł na kolana przed ołtarzem i przeżywał. Biskup wstawał i klękał tak siedem razy i za każdym razem orkiestra grała po jego komentarzu. Moja kompozycja musi być osądzana w tym aspekcie. Zadanie stworzenia 7. części, z których każda powinna trwać 10 minut, bez zmęczenia słuchaczy, nie było proste. Wkrótce odkryłem, że nie utrzymałem zadanego czasu trwania.

Oratorium, które ma wprowadzić słuchaczy w misterium Męki Pańskiej to jedna z najbardziej uduchowionych kompozycji Haydna, uznawana za wyraz jego wielkiej wiary w Boga.